ZALECENIA DIETETYCZNE W PROFILAKTYCE NOWOTWORÓW

TAK dla Omega 3

W profilaktyce przeciwnowotworowej zaleca się spożywanie dużej ilości ryb.  W oleju rybim zawarte są wielonienasycone kwasy tłuszczowe n-3, które mają działanie ochronne, czyli korzystne, korelujące ujemnie z powstawaniem nowotworów.

Jak możemy sobie pomóc sami? Czego unikać?

Powinno się ograniczyć spożywanie peklowanych wyrobów mięsnych oraz produktów konserwowanych azotanem. Przede wszystkim należy skrócić czas gotowania i najlepiej ograniczyć zupełnie smażenie.

 

Produkty zalecane do spożywania

PRODUKTY ZBOŻOWE

Podstawą codziennego pożywienia stanowić powinny produkty zbożowe z pełnego przemiału, które są źródłem energii uwalnianej w miarę potrzeb oraz błonnika.

Należy do nich:

• pełnoziarniste pieczywo (najlepiej z nasionami roślin oleistych, takie jak siemię lniane, słonecznik, sezam)
• makaron z mąki razowej, 
• płatki owsiane,
• nieoczyszczony ryż  i kasze,
• makaron z pszenicy durum, krótko gotowany (al dente).

Pieczywo jest cennym źródłem witamin z grupy B, zwłaszcza tiaminy (witaminy B1), witaminy PP oraz witaminy E. Spożycie 300 g chleba razowego pozwala w 50%  pokryć dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę.

TŁUSZCZE ROŚLINNE

Ważnym elementem w żywieniu jest zawartość wymienionych wcześniej tłuszczów roślinnych, które dostarczają kwasów tłuszczowych oraz są źródłem energii. Powinny one być zawarte w każdym posiłku w postaci np. oliwy z oliwek, oleju rzepakowego. Najkorzystniejsze działanie mają w surowej  postaci, np. dodane do sałatek. Dodatkowo wspomagają wchłanianie zawartej w produktach warzywnych witaminy C.

 

WARZYWA

Warzywa powinny być zawarte w każdym posiłku – zwiększają jego objętość, dostarczają witamin i mikroelementów, a także flawonoidów i błonnika.

 

OWOCE

Owoce są doskonałym źródłem witamin, składników mineralnych oraz błonnika pokarmowego. Owoce zawierają antyoksydanty takie jak: witaminy A, C i E oraz flawonoidy.

ANTYOKSYDANTY

Antyoksydanty zwane inaczej przeciwutleniaczami to substancje które mają zdolność do wiązania i neutralizowania wolnych rodników, co ma korzystne działanie dla organizmu. Do nich zaliczamy:

• witaminę A, Retinol (witamina A) występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego (wątroba, żółtko, mleko), a także jako prowitamina A – zwana β-karotenem, występuje w produktach roślinnych, w ciemnozielonych warzywach liściastych, oraz w żółtych i pomarańczowych warzywach i owocach. Witamina A wpływa na obniżenie cholesterolu. Beta-karoten zapewnia prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku, zwłaszcza o zmierzchu, oraz warunkuje prawidłowe rogowacenie nabłonków, opóźnia procesy starzenia się

• witaminę E, znajduje się w pieczywie i makaronach pełnoziarnistych, zielonych warzywach, olejach roślinnych (słonecznikowym sojowym, kukurydzianym). Korzystnie oddziałuje na procesy miażdżycowe, a tym samym zapobiega chorobom sercowo - naczyniowym.

• witamina C, występuje w dzikiej róży, cytrusach, porzeczkach, winogronach, kiwi, malinach, truskawkach oraz w czosnku, kapuście, brukselce, kalafiorze,  szpinaku, zielonym groszku, cebuli, ziemniakach. Jest stosowana w leczeniu wszelkich przeziębień  i infekcji układu oddechowego, przyspiesza gojenie ran, wspomaga produkcję kolagenu, uszczelnia naczynia krwionośne.

Bardzo silnym przeciwutleniaczem są pomidory - bogate w likopen oraz marchew - źródło karotenu.

 

SKŁADNIKI MINERALNE

Składniki mineralne – posiadają kluczowe znaczenie dla zdrowia, chociaż z pożywieniem przyjmowane są w małych ilościach. Wpływają one na procesy przemiany materii, wchodzą w skład niektórych enzymów i mają duży wpływ na układ odpornościowy organizmu, ale także neutralizują wolne rodniki. Spośród składników mineralnych warto zwrócić uwagę między innymi na cynk, selen, wapń i miedź.

• Wapń  - chude mleko i fermentowane napoje mleczne
• Selen – nasiona roślin strączkowych, ryby, mleko , drożdże, kukurydza, czosnek
• Cynk – biała fasola, kasza gryczana, czekolada gorzka, groszek zielony
• Miedź (ważna w procesie starzenia się) –kakao, pestki słonecznika, dyni, chleb żytni razowy, kasza gryczana, groszek zielony, natka pietruszki, płatki owsiane

 

FLAWONOIDY

Flawonoidy mają istotny wpływ na hamowanie procesów nowotworowych, spowalniają  procesy starzenia się organizmu.  Są związkami występującymi powszechnie w roślinach. Stanowią codzienny element diety przeciętnego człowieka (ok. 1 g/dzień). Występują m.in. w:

• Owocach cytrusowych
• Warzywach (pomidory, papryka, brokuły)
• Roślinach strączkowych
• Herbacie i czerwonym winie

ANTYCYJANY

Antocyjany są zaliczane do polifenoli. Usuwają z organizmu szkodliwe rodniki tlenowe. Ich działanie ochronne zostało potwierdzone naukowo w przypadku raka płuc, piersi, jajnika i czerniaka. Antocyjany wykazują zdolność do blokowania cyklu komórkowego nowotworu na różnych etapach jego rozwoju. Antocyjany mają największy udział spośród wszystkich flawonoidów, jeśli chodzi o ich zawartość w codziennej diecie. Bogatym źródłem antocyjanów jest wiele owoców  i warzyw, do których należą:

• owoce jagodowe (borówka, aronia czarnoowocowa, czarne porzeczki, jeżyny, żurawina, maliny, wiśnie, truskawki, czarne jagody,winogrona, malwa
• niektóre warzywa: czerwona kapusta, marchew, kukurydza, czerwone ziemniaki, czerwona rzodkiew.
  

POLIFENOLE

Polifenole - Kolejnym produktem zalecanym w racjonalnej diecie jest zielona herbata. Zawiera ona związki polifenolowe. Większość polifenoli obecnych w zielonej herbacie stanową flawanole powszechnie znane jako katechiny. Katechiny i wspomniane już polifenole mają właściwości antyoksydacyjne, działają, jako przeciwutleniacze eliminujące reaktywne rodniki tlenowe i azotowe (nitrozylowe).

PROBIOTYKI

Probiotyk znaczy ”dla życia” - Probiotyki to naturalne substancje lub wyciągi roślinne, które silnie wspierają i stymulują układ immunologiczny organizmu.  Zapobiegają powstawaniu nowotworów.

Specyficzną cechą bakterii probiotycznych jest ich zdolność przedostawania się w stanie żywym do jelita grubego, osiedlania się w nim i rozmnażania. Oddziałują one korzystnie na stan zdrowotny przewodu pokarmowego, a w konsekwencji na stan naszego zdrowia.

Probiotyki znajdują się zwłaszcza w kefirze, a najwięcej w świeżym (jednodniowym) zsiadłym mleku z gospodarstwa od zdrowej krowy!

Aby produkt mleczny można było uznać za probiotyczny powinien w jednym gramie zawierać co najmniej 10 mln jednostek Bifidobacterium lub 100 mln jednostek Lactobacillus

Inne źródła probiotyków to produkty kiszone: ogórki i kapusta oraz w mniejszym zakresie cytrusy, jabłka i ocet winny balsamiczny. Prebiotyki występują m.in. w cebuli, czosnku, ziemniakach, bananach, cykorii, porach, karczochach.

DIETA ŚRÓDZIEMNOMORSKA

Uważa się, że w profilaktyce chorób nowotworowych wprowadzenie modelu żywienia typowego dla obszarów Morza Śródziemnego znacznie zmniejszyłoby liczbę zachorowań. Dieta śródziemnomorska to dieta z niewielkim udziałem mięsa i tłuszczów zwierzęcych, bogata natomiast w produkty zbożowe, warzywa, owoce, olej ,oliwę z oliwek.

WALCZ Z OTYŁOŚCIĄ

Ze względu na wysokie ryzyko wystąpienia nowotworów spowodowanych otyłością (okrężnicy, odbytnicy, piersi, pęcherzyka żółciowego i trzonu macicy) warto zauważyć, jak ważne jest spożywanie odpowiedniej podaży kalorii w ciągu dnia, a w przypadku otyłości zredukowanie masy ciała do prawidłowej.

PODSUMOWANIE– POLECANE PRODUKTY:

• Kurkuma, curry, imbir
• Czosnek („ruska penicylina”) , cebula, por, szalotka, szczypiorek
• Kapusta, brokuły, kalafior (krótkie gotowanie)
• Ziemniaki, marchew, cukinia, dynia, morele, buraki
• Owoce o intensywnym żółtym, , czerwonym i zielonym kolorze
• Boczniak ostrygowaty
• Rozmaryn, tymianek, oregano, bazylia, mięta, pietruszka, seler
• Kwasy tłuszczowe omega-3
• Selen w rybach
• Witamina D, olej z dorsza, łosoś, makrela, sardynki
• Probiotyki – jogurty kefir, zsiadłe mleko
• Płatki owsiane, siemie lniane, orkisz, kasza jaglana
• Owoce cytrusowe
• Czerwone wino – resweratrol (antyoksydant)
• Gorzka czekolada

 

Tekst opracowany przez dietetyczki - specjalistki ds. żywienia - Jolantę Kukułkę i Iwonę Kozieł.